TAARIFA YA UCHUGUZI JUU YA KUTEKWA NA KUUMIZWA KWA ABSALOM KIBANDA IMEWASILISHWA NYUMBANI HOTEL – TANGA MEI 30, 2013
UTANGULIZI:Usiku wa Jumanne ya Machi 5
kuamkia Machi 6, 2013, Mhariri Mtendaji wa New Habari (2006) Ltd, ambaye
pia Mwenyekiti wa Jukwaa la Wahariri Tanzania (TEF), Absalom Kibanda
alivamiwa na kujeruhiwa vibaya akiwa nje ya lango la kuingilia nyumbani
kwake Mbezi Juu, Dar es Salaam.
Tukio hilo liliishtua na kutikisa taifa kwa
kiwango kikubwa si tu katika tasnia ya habari nchini, bali pia jamii kwa
ujumla hasa baada ya aina ya utekaji, utesaji na usiri uliotumika
katika kufanikisha uhalifu huu kufanana kwa karibu na tukio lilomkuta
Mwenyekiti wa Jumuiya ya Madkatari Tanzania, Dk. Stephen Ulimboka
lililotokea karibu miezi tisa kabla ya tukio la Kibanda yaani, usiku wa
Juni 26, 2012.
Ukiacha matukio hayo, miezi sita kabla ya
Kibanda kutekwa na kuteswa Mwandishi Daudi Mwangosi, aliuawa akiwa
mikononi mwa vyombo vya dola Septemba 2, 2012 huko Nyololo, Iringa akiwa
kazini.Tukio la Kibanda limekuwa na sura ya mwendelezo wa mauaji au
utesaji wa wanahabari, hasa ikitiliwa maanani kuwa Mwandishi Issa Ngumba
(45) wa Radio Kwizera aliyekuwa anafanyia kazi zake katika Wilaya ya
Kakonko, Kigoma, Januari mwaka huu, alipigwa risasi na kuuawa katika
mazingira ya kutatanisha.Kama hiyo haitoshi, tukio la kutekwa na
kudhuriwa kwa Kibanda limetokea mwezi mmoja tu baada ya Mwandishi wa
Gazeti la Tanzania Daima, Shaaban Matutu kupigwa risasi na polisi akiwa
nyumbani kwake Dar es Salaam kwa maelezo kuwa kimakosa polisi walidhani
Matutu ni jambazi.
Mazingira ya kutekwa na kuumizwa kwa Kibanda yalitia
wasiwasi kuwa upo uwezekano, na dalili zilionyesha kwamba waliofanya
kitendo hicho cha kinyama hawakuwa wezi wala majambazi kutokana na
ukweli kwamba licha ya kuwa na fedha zipatazo shilingi milioni tatu
taslimu ndani ya gari, laptop, simu tatu za gharama (ipad, iphone na
Blackberry), watekaji hawa hawakuchukua chochote baada ya kukamilisha
uhalifu wao.
Kibanda aliumizwa kwa kiwango kikubwa. Alitobolewa jicho la
kushoto, akaumizwa vibaya kichwani kiasi cha kusababisha kuvunjika kwa
baadhi ya mifupa ya kichwa.
Aling’olewa meno mawili na kucha
mbili, tena bila gazi. Watekaji hawa, katika unyama wa ajabu kabisa,
walimkata pingiri ya kidole cha pete chini ya kucha na kuondokana
nayo.Hali hiyo iliibua maswali mengi, watu wengi wakajiuliza na kutafuta
sababu za kutekwa na kuumizwa kwa Kibanda kiasi hiki.
Kutokana na
kuwapo kwa maelezo mengi yanayotofautiana kuhusu tukio hilo, ikabidi
Jukwaa la Wahariri Tanzania lifanye uamuzi.Katika kikao cha Machi 8,
2013 Jukwaa la Wahariri Tanzania liliunda TIMU ya watu watano na kuipa
hadidu rejea za kufanya uchunguzi wa kihabari juu ya shambulio hilo
kubaini limetokana na nini.
Timu hiyo iliundwa kufuatia uamuzi wa
Jukwaa la Wahariri kufanya uchunguzi huo na baada ya kukubalika kwa
ombi la ruzuku ya kufanya uchunguzi huo wa kihabari kutoka Mfuko wa
Vyombo Vya Habari Tanzania (TMF).
Ruzuku ya TMF ililenga kiujumla
kutumia tukio la Kibanda kuwa chanzo cha kutengeneza mazingira salama
zaidi kwa waandishi na wahariri na kwamba kiwango cha matukio ya
kuteswa, kupigwa na kuuawa kwa waandishi yanapungua kila mwaka. Timu hii
imefanya kazi usiku na mchana kwa kwa zaidi ya mwezi. Timu imezungumza
na wadau 26.
Kati ya hawa yumo Kibanda mwenyewe, mke wake, ndugu
zake, wasaidizi wake, waajiri wake wa zamani na wa sasa, viongozi wa
kisiasa na vyombo vya dola kutafuta ukweli wa jambo hili.
Pia tumesoma
matamko na habari zilizochapishwa kwenye mitandao ya kijamii na magazeti
ya kati ya Machi 5, 2012 na Aprili 5, 2012 kwa nia ya kufanya
ulinganishi wa taarifa tulizozipata kutokana na uchunguzi na habari
zilizochapishwa baada ya kutekwa kwake.
Vyombo vya dola akiwamo Waziri
mwenye dhamana walikataa kuhojiwa wakisema kuna tume ya serikali
inayofanya kazi hiyo na kwamba kuhojiwa kungeonyesha kutokuwa na imani
na tume hiyo.
Leo tunawasilisha muhtasari wa ripoti hii. Ripoti
kubwa pamoja na viambatanisho vyake, itachapishwa na kuwekwa katika
kitabu kimoja. Utaratibu mwingine wa kuchapisha habari ambazo
hazijachapishwa kuhusiana na tukio hili (untold stories) pia utaandaliwa
kwa ushirikiano na Jukwaa la Wahariri kwa nia ya kuieleza jamii maajabu
juu ya kadhia hii.Tulipewa Hadidu Rejea ziafuatazo:
HADIDU
REJEA:
1. Kuchunguza mazingira ya kabla na baada ya tukio la kushambuliwa
kwake. Kabla ya kushambuliwa kwa maana ya kufahamu kama kulikuwa na
viashiria vyovyote vinavyoelekea kuwapo kwa mipango ya mashambulizi
dhidi yake.
2. Kuchunguza mazingira ya tukio lenyewe kwa kujikitika
katika mwenendo wake hasa siku nzima ya Jumanne Machi 5, 2013.
3.
Kuangalia mazingira ya kazi ndani ya Kampuni ya New Habari (2006), Ltd
na nje ya kampuni hiyo kwa kumulika sababu za kuhama kwake kutoka Free
Media mwishoni mwa mwaka jana na kuhamia New Habari.
4. Kuchunguza jambo
jingine lolote linaloweza kutoa mwanga wa sababu za kuvamiwa na kupigwa
kwa Kibanda.
5. Kuchunguza mazingira ya sasa ya kazi kwa wanahabari na
kupendekeza hatua za kuchukua kutokana na kile kitakachobainika
YALIYOJIRI
KATIKA UCHUNGUZI:
1.0. Kuchunguza mazingira ya kabla na baada ya tukio
la kushambuliwa kwake. Kabla ya kushambuliwa kwa maana ya kufahamu kama
kulikuwa na viashiria vyovyote vinavyoelekea kuwapo kwa mipango ya
mashambulizi dhidi yake.Timu ya uchunguzi ilitumia muda mwingi katika
eneo hili, kubaini iwapo kulikuwapo viashiria, sababu au matukio ya wazi
yenye mwelekeo wa kujitokeza kwa shambulio hili.
Tuliangalia pia iwapo
wapo watu au makundi yaliyokwishapata kuonyesha ishara kwa matendo au
kwa kauli juu ya uwapo wa nia hii.
Uchunguzi umebaini kuwa kuliwapo
viashiria vingi, isipokuwa Kibanda au watu wake wa karibu hawakupata
kufikiri kuwa huenda vingeweza kuleta madhara makubwa kiasi hiki kama
ifuatayo:-
1.1. Wiki tatu kabla ya Kibanda kuvamiwa, kutekwa na
kuumizwa, gari la polisi aina ya gofu Na PT 180 liliwafuatilia kwa muda
mrefu Absalom Kibanda na Ofisa Mtendaji Mkuu wa New Habari (2006) Ltd,
Hussein Bashe likiwa limeegeshwa nje ya ofisi zao Sinza Kijiweni na
baadaye likawafuatilia hadi Sinza Makaburini, ambapo walisimamisha
magari yao na kuzungumza na polisi hao waliosema walikuwa wanatilia
shaka magari yao. Baada ya kuzungumza kwa muda polisi waliondoka.
1.2.
Usiku wa Februari 25, mwaka huu majira ya saa 09:00 usiku, Kibanda
walivamiwa na watu walioingia kwenye uzio wa nyumba yao wakavunja kioo
cha gari analotumia, lakini kioo kilipovunjwa ‘alarm’ ilipiga kelele,
Kibanda akatoka nje na watu hao wakakimbia.
1.3. Kutokana na
uvamizi huo, Kibanda na wapangaji wengine katika nyumba zilizopo kwenye
uzio mmoja, waliona hatari ya kuvamiwa hivyo wakaanza mazungumzo na
kampuni ya Ulinzi ya Kiwango, iliyowataka kufunga kamera za usalama na
kuweka walinzi watano. Hadi Kibanda anatekwa, walikuwa hawajahitimisha
mazungumzo na kampuni hii ya Kiwango.
1.4. Kuna askari anayefanya
kazi Jeshi la Wananchi Tanzania (JWTZ) miezi minane kabla alipata kumpa
Kibanda taarifa za kinteligensia, kuwa kulikuwapo mpango wa kumteka na
kumuumiza.
Taarifa kama hizo pia alipewa na wasamaria wanaofanya kazi
katika Jeshi la Polisi. Kwa maneno yake Kibanda alisema:“Kuna rafiki
yangu askari wa Jeshi la Wananchi Tanzania (JWTZ), kama miezi minane au
tisa hivi aliwahi kuniambia ‘unaandika sana usidhani kama watu
wanakupenda. Chukua tahadhari hasa unapofika getini nyumbani kwako’.
Tangu wakati huo nimekuwa nikichukua tahadhari sana.“Wiki mbili kabla ya
tukio, niliwahi kuhisi kitu kama hicho [cha kuvamiwa] nikiwa getini.
Nilipiga honi wakachelewa kuja kunifungulia, niliogopa sana.
Hata
nilipoingia ndani nilikuwa nimekosa raha kabisa.“Pia kuna rafiki zangu
polisi waliwahi kuniambia kwamba ninatafutwa na kwamba watu
wananifuatilia na ikibidi wanitengenezee ajali au kunifanyia kama
Ulimboka au Kubenea.”
1.5. Ndani ya miezi mitatu mbele ya mlango
wa ofisi yake Kibanda (Free Media Limited) ilikuwa mara kwa mara muda wa
asubuhi anapofika ofisini anakuta damu. Haikufahamika kama damu hiyo
ilikuwa ni ya binadamu, kuku, ng’ombe, kunguru au mbuzi, bali waliipuuza
wakidhani ni masuala ya ushirikina. Mhariri Mtendaji wa sasa, Ansbert
Ngurumo, amethibitisha kuwapo kwa tukio hilo.
1.6. Mfanyakazi mwandamizi
wa Kampuni ya New Habari anakofanya kazi sasa Kibanda ndani ya wiki
mbili kabla ya kutekwa na kuumizwa kwake alipata kumwabia Kibanda maneno
mazito mara tatu, na hapa tunamnukuhu Kibanda:“Aliniambia Danny
Mwakiteleko [aliyekuwa Naibu Mhariri Mtendaji wa New Habari] hakufa kwa
ajali, bali alikufa kutokana na blood clotting (kuganda kwa damu).
Hivyo
ikitokea mtu ukapata ajali au ukapigwa na kuumizwa sana sehemu za
kichwa hivi au tumbo, ni lazima madaktari wadhibiti sana blood
clotting.“Na kweli, nilivyoletwa hapa Milpark hospitalini, madaktari
walikuwa wananidunga sindano sita kila siku kwenye kitovu kuzuia blood
clotting. …. (jina linahifadhiwa) aliniambia maneno haya mara tatu,
katika mazingira yasiliyotarajiwa na kwa msisitizo ambao sikujua maana
yake. Nasema …. (jina linahifadhiwa) naye achunguzwe kwa kina.
Inawezekana kuna jambo analijua.”Ofisa huyu, alipishana dakika chache na
Kibanda muda wa kutoka ofisini baada ya kipindi cha kwanza cha mechi
kati ya Real Madrid na Manchester united kumaliza nusu ya kwanza (half
time). Dakika ishirini baadaye Kibanda alishambuliwa.
2.0.
Kuchunguza mazingira ya tukio lenyewe kwa kujikitika katika mwenendo
wake hasa siku nzima ya Jumanne Machi 5, 2013.
2.1.Familia ya Kibanda na
Kibanda Mwenyewe hawakuwa na wasiwasi wowote siku hiyo kwani hawakuwa na
hisia wala wazo kuwa ungetokea uvamizi huo.
2.2. Kibanda
alipopiga honi, mlinzi alisogea langoni kumfungulia. Ghafla akasikia
kishindo kikubwa. Akasikia kelele za Kibanda akiomba msaada. Kijana huyu
Baraka Ibrahim mwenye umri wa miaka 27, aliogopa.
Aliogopa kwa mana
hakuwa na silaha yoyote mkononi. Hakuwa na panga, kisu, rungu, wala
filimbi. Kwa maneno yake anasema:“Nilivyoona ningefungua geti hata mimi
ningekufa, nilikimbia kuwaamsha majirani. Sikuwa hata na namba ya simu
ya mtu yeyote kati ya mabosi wangu ninaowalinda.
Nilikuwa mimi tu, imani
yangu na Mungu wangu…. kutokana na maisha naifanya hivyo hivyo tu.
Vinginevyo milele nisingefanya kazi hii ya ulinzi.”Mlinzi huyo
alikimbilia kwa majirani katika nyumba aliyoamini yumo mwanaume, lakini
akaanza kumwamsha House Girl, ili house girl amwamshe baba mwenyenyumba.
Kitendo cha kuamshana na kuwapa taarifa kilichukua dakika tano hadi
saba, na ndani ya muda huo, Mlinzi anasema watekaji wa Kibanda
walifanyafanya unyama na uasi huo na kuondoka ndani ya muda mfupi kiasi
hicho. “Watu hawa wana mafunzo maalumu,” anahitimisha.
2.3. Mke
wake alikwenda kazini asubuhi na kurejea nyumbani jioni, lakini tofauti
na utaratibu wake wa kawaida ambapo huwa anaangalia televisheni sebuleni
hadi Kibanda anaporejea nyumbani, siku hiyo alikwenda kuangalia
televisheni akiwa chumbani na usingizi ukampitia.
Anasema hakusikia honi
wala tukio la Kibanda kutekwa. “Hii inanitesa sana moyoni. Najiuliza
kwa nini siku hiyo tu sikukaa sebuleni? Kwa nini siku hiyo tu nimelala
mapema kabla Baba Joshua hajarudi (machozi yanamlengalenga). Najiuliza
sipati jibu.”
2.4. Mmoja kati ya wasaidizi wawili wa nyumbani kwa
Kibanda, alisikia kelele za Kibanda akiomba msaada.
Alimwamsha mwenzake
na kumwambia. “Nasikia Baba Joshua anapiga kelele kama amevamiwa hivi.”
Mwenzake alimwambia “Unaota maana kuna kelele za mpira.” Siku hiyo
kulikuwa na mechi kati ya Real Madrid na Manchester United.Ni kweli
zilikuwapo pia kelele za wanaoshangilia mpira siku hiyo, hivyo Kibanda
alipoomba msaada, hata waliosikia walidhani watu wanashangilia mpira.
Binti aliwaamsha Angela na mwenzake, wakaenda sebuleni, wakakaa na
kuchungulia dirishani, wakaona mwanga wa gari getini, lakini baada ya
kutosikia kelele yoyote wakarejea kulala wakidhani siye. Lakini binti
mmoja alibaki sebuleni. Baada ya muda jirani mmoja akampigia simu Angela
kumweleza kuwa mumewe ameshambuliwa.2.5. Kibanda kwa upande wake,
anasema alipofika getini, alipiga honi, ghafla akaona watu wawili
wamesimama pembeni mwa gari lake na mtu wa tatu akiwa kwa mbali. Kisha
akasikia kishindo kikubwa, akidhani wanataka kuiba gari, aliatokea
mlango wa abiria na kuanza kukimbia huku akiita. “Mama Joshua
nisaidieeeeee.”Katika kukimbia, aliteleza akaanguka. Huku watesaji wake
wakisema mara tatu “Afande piga risasi.” Kibanda alijaribu kupambana,
akashika rungu, akawahoji amewakosea nini hadi wampige kiasi hicho,
lakini hawakumjibu lolote. Waliendelea kumpiga, hadi akapoteza fahamu.
Hakujua jicho limetobolewa saa ngapi, meno yameng’olewaje na wala
pingiri ya kidole chake imekatawaje. Ifuatayo ni sauti ya Kibanda
mwenyewe. Inasikitisha ila tuwe wavumilivu na tuisikilize.
3.0.
Kuangalia mazingira ya kazi ndani ya Kampuni ya New Habari (2006) Ltd na
nje ya kampuni hiyo kwa kumulika sababu za kuhama kwake kutoka Free
Media mwishoni mwa mwaka jana na kuhamia New Habari.
3.1.
Mazingira ya kazi ndani ya New Habari (2006) Limited na Freemedia
Limited, yanaacha maswali kadhaa yenye kustahili majibu. Kama
ilivyoelezwa kwenye Hadidu Rejea Na: 1, ndani ya kampuni ya New Habari
imekuwapo misuguano isiyo na afya kwa kazi ya Kibanda kama mwandishi na
tasnia ya habari kwa ujumla.
3.2.Mazingira ya kazi ndani ya
Kampuni ya New Habari (2006) Ltd ni utata. Uhusiano katika chumba cha
habari si mzuri. Ndani ya kampuni hawaaminiani na imefikia hatua
wanatuhumiana kuwa huenda baadhi ya viongozi ndani ya New Habari
wamehusika kumteka na kumuumiza Kibanda. Haya yameandikwa ndani ya
mitandao ya kijamii, ikidai kwamba kiongozi mmoja ndani ya kampuni hiyo
alihusika na utekaji wa Kibanda.Mkurugenzi wa Uhariri, Prince Bagenda
anasema waliohusika kusambaza taarifa chafu dhidi ya kiongozi huyo wa
New Habari wanatoka ndani ya kampuni hiyo.
3.3. Timu ya uchunguzi
ilibaini kuwapo mgawanyiko mkubwa ndani ya New Habari (2006) Ltd kwa
kuwapo kundi la ‘Habari Wazawa’ na ‘Habari wa Kuja’. Malalamiko mengi
yanajikita katika msingi kuwa ajira hazitangazwi na watu wanaajiriwa
bila kuzingatia sifa za kitaaluma.
3.4. Kibanda hakuhama Free
Media kwa amani. Uchunguzi unaonyesha kuwa miezi kadhaa kabla ya
kuondoka kwake alianza kupoteza mamlaka. Mwenyekiti wa Kampuni ya Free
Media Ltd, Freeman Mbowe alianza kumsikiliza zaidi msaidizi wake ambaye
alikuwa Naibu Mhariri Mtendaji, Ansbert Ngurumo kuliko yeye Kibanda. Kwa
maneno yake, anasema:“Nilihofu kuwa Mbowe anaweza kutugombanisha.
Nikaona ni bora niondoke nisije nikagombana na Mbowe au Ngurumo.”Anasema
alianza kupoteza mamlaka yake na kutoaminika kwa mwajiri wake baada ya
kuandika makala kuhusu Abdulrahman Kinana ambayo kabla ya kuiandika
hakuwa na wazo la kuondoka. Yaliyofuata baada ya makala hiyo,
yalimshukuma aondoke.
4.0. Kuchunguza jambo jingine lolote linaloweza kutoa mwanga wa sababu za kuvamiwa na kupigwa kwa Kibanda.
4.1.
Uchunguzi ulifuatilia masuala mbalimbali ikiwamo miendendo ya watu
waliotajwa kwa njia moja au nyingine kuhusinaa na tukio hili. Hata
hivyo, karibu watu wote waliohojiwa, akiwamo Kibanda mwenyewe
aliyeumizwa walimtaja kwa kutilia shaka mwenendo wa kijana Joseph
Ludovick. Hofu yao, iliongezwa nguvu na maandishi aliyoyachapisha
Ludovick kwenye mitandano ya kijamii siku ya Machi 6, 2013.
4.2.
Usiku aliotekwa na kuumizwa Kibanda, Ludovick katika naye alidai kuwa
ametekwa katika eneo la Shekilango na kupelekwa hadi Kigogo. Baada ya
kutekwa aliibiwa kila kitu, ikiwamo begi, laptop, simu mbili, fedha
taslimu Sh 35,000, akavuliwa nguo na kubaki na chupi tu. Pia alieleza
kuwa alitoa taarifa hizo kituo cha polisi Mabibo.
4.3. Maelezo ya
Ludovick yalitiliwa shaka na watu wengi hasa baada ya kuleeza kuwa
watekaji walitumia muda wa saa mbili kumtoa Shekilango hadi Mabibo,
umbali ambao kwa kiwaida mwendo wake hauwezi kuzidi dakika 10. 4.4.
Daniel Chongolo aliiambia timu kuwa alfajiri ya Machi 6, siku anayodai
kutekwa Ludovick yeye alimuona eneo la Mabibo wakati anatoka Muhimbili.
Chongolo alikwenda kituo cha polisi Mabibo na kupewa taarifa kuwa
Ludovick alitoa taarifa polisi kuwa alikuwa ametekwa ila akarudishiwa
mali zake zote. “Alipouliza amefuata nini polisi, akawambia kama raia
mwema amefika kuandikisha kumbukumbu kwa nia ya kuonyesha kiwango cha
uhalifu kinavyoongezeka nchini,” anasema Chongolo. Timu ya uchunguzi
ilikataliwa kupitia leja ya polisi kama itakavyoelezwa hapa chini.
4.5.
Pia taarifa za uchunguzi wa timu hii zinathibitisha kuwapo kwa utata
juu ya madai ya kuibwa kwa simu za Joseph Ludovick, kwani simu yake ya
tigo (inayodaiwa kuibwa) ilitumika saa 01:21 asubuhi siku ya Machi 6,
2013. Muda huu ofisi za Serikali na Kampuni ya Tigo zilikuwa
hazijafunguliwa
5.0. Kuchunguza mazingira ya sasa ya kazi kwa wanahabari na kupendekeza hatua za kuchukua kutokana na kile kitakachobainika.
5.1.
Uchunguzi umebaini kuwa maisha ya wanahabari yapo hatarini. Hatari hii
inatokana na makundi mengi yenye masilahi kuwaona wanahabari
wanaosimamia ukweli kuwa maadui wa masilahi yao haramu. Kuna hatari
kubwa inayowakabili waandishi wakati nchi inapoelekea kwenye uchaguzi wa
mwaka 2015.
5.2. Uchunguzi umebaini kuwa usiri umepungua katika
vyombo vya habari. Tofauti na zamani ambapo habari nyeti ziliandikwa kwa
kuhifadhi majina ya waandishi wakitumia jina la MWANDISHI WETU. Simu
hizi hata habari za kutisha waandishi wanaweka majina yao na hata
wasipoweka, ndani ya vyumba vya habari vingi waandishi wapo tayari
kutaja nani ameandika habari fulani.
5.3. Usaliti miongoni mwa
waandishi wenyewe ndani ya vyumba vya habari unazidi kuongezeka na
usipodhibitiwa hali itazidi kuwa mbaya zaidi. Mwenyekiti wa MOAT, Dk.
Reginald Mengi anasema: “Hili ni jambo muhimu sana. Tuache usaliti
vinginevyo wengi wataumia.”
5.4. Pia alishauri waandishi wa
habari kurejea katika msingi wa taaluma, ambayo inawataka wao kuwa ndio
wenye kuendesha vyombo vya habari badala ya kutegemea matakwa ya
wamiliki au makundi yenye masilahi binafsi.
6.0. KILICHOBAINIKA:
6.1.
Uchambuzi uliofanywa ni timu hii umebaini kuwa hoja nne zinazungumzwa
kuhusiana na kutekwa na kuumizwa kwa Kibanda. Hoja hizi ni:-(i) Kazi
yake ya uandishi wa habari(ii) Uhusiano wa kisiasa na vyama au wanasiasa
mbalimbali(iii)Uhusiano wa kijamii ikiwamo mapenzi(iv) Vitendo vya
rushwa.
6.2. Timu imejiridhisha kutokana na majibu ya wengi kuwa
dhana ya mapenzi na rushwa, havina nafasi yoyote katika tukio hili. Wote
waliohojiwa walieleza pasi na shaka kwamba suala hili la kushambuliwa
na kuumizwa kwa kiwango kikubwa kwa Kibanda, halina uhusiano wowote na
rushwa au mapenzi.
6.3. Kutokana na yaliyotajwa hapo juu kazi
yake na siasa vikiunganishwa vimechangia kwa kiasi kikubwa kuvamiwa kwa
Kibanda. Timu imebaini kuwa kuna kutupiana mpira kati ya vyombo vya dola
na vyama vya siasa. Mchezo huu mchafu unaweza ukawa mwanzo wa kuumizwa
kwa Kibanda na waandishin wengine.
6.4. Baadhi ya waliohojiwa
walidai kuwa utekaji huu umefanywa na vyombo vya dola ukiwa sehemu ya
mpango mkakati wa vyombo hivi kukihusisha Chama cha Demokrasia na
Maendeleo (CHADEMA) na vitendo vya ugaidi.6.5. Wanayataja matukio ya
Uchaguzi Mdogo wa Igunga, maandamano ya Morogoro na Mkanda anaodaiwa
kurekodiwa Mkurugenzi wa Usalama wa CHADEMA, Wilfred Lwakatare kuwa
vililenga kukifanya CHADEMA kichukiwe na Watanzania kwa kukitaja kama
chama cha kigaidi ambacho kinateka watu na kinawaumiza.
6.6.
Mwenyekiti wa Chadema, Freeman Mbowe anadai kwamba mpango kama huo
vyombo vya dola viliutumia kwa NCCR Mageuzi vikakisambaratisha, Chama
cha Wananchi (CUF) kilisingiziwa udini kikapoteza mwelekeo na sasa
vyombo hivyo vililenga kukifanya CHADEMA kionekane cha kigaidi mbele ya
macho ya jamii ndiyo maana imerekodiwa mikanda kwa nia ya kuitumia
kujenga hoja hiyo.
6.7. Wakati Mbowe akisema hayo, baadhi ya watu
waliohojiwa wanadai kuwa CHADEMA kimepewa mafunzo na ushauri kutoka nje
ya nchi kuwa kikitumia baadhi ya watumishi wa vyombo vya dola wasiokuwa
waaminifu kuteka, kuumiza na hata kuua baadhi ya watu maarufu nchini
wakiwamo waandishi na wanasiasa, basi wananchi wataamini kuwa Chama Cha
Mapinduzi na Serikali yake kimeshindwa uongozi na sasa kimeanza kazi ya
kuua wanaowapinga.
6.8. Kwa njia hiyo, inaelezwa kuwa hesabu za
Chadema ni kuwa wananchi wataichukia CCM na Serikali yake na kukipa
nafasi ya kuingia madarakani. Hapa kauli ya Chadema kuwa NCHI
HAITATAWALIKA itakuwa imetimia.
6.9. Dhana nyingine iliyojitokeza
ni kuwa wapo wafanyabiashara ambao wana vita binafsi, hivyo wanaamua
kuumiza watu wasiowaunga mkono katika mipango yao na hilo ndilo
limemkumba Kibanda, baada ya kuwa ameepusha mauaji ya mwandishi mmoja na
aliyekuwa ameandaa mpango wa kuua mwandishi huyo hakuridhika hivyo
akaamua amshughulikie Kibanda.
7.0. MAPENDEKEZO:Baada ya Timu kupata taarifa hizi na nyingine nyingi, inapendekeza yafuatayo:-
7.1. Taarifa hii ichukuliwe kama chanzo cha uchunguzi zaidi wa vyombo husika.7.2.
Yanahitajika
marekebisho makubwa na ya haraka katika mifumo ya uendeshaji wa vyumba
vya habari kwa nia ya kurejesha misingi ya uandishi wa habari
inayokubalika.
7.3. Usalama wa wanahabari unapaswa kupewa
kipaumbele na wamiliki, wanahabari wenyewe na jamii kwa ujumla. Hapa
Timu inapendekeza yawepo mafunzo ya kuwawezesha wanahabari kutambua
viashiria vya hatari na kuchukua hatua mara moja.
7.4. Kwa
kiwango alichoumizwa Kibanda iwapo mwajiri wake asingejitolea kugharamia
matibabu, hatujui hatima yake ingekuwaje leo hii. Tunapendekeza taasisi
na mifuko mbalimbali inayojihusisha na masuala ya wanahabari kama
Jukwaa la Wahariri Tanzania (TEF) , Baraza la Habari Tanzania (MCT),
Mfuko wa Vyombo vya Habari Tanzania (TMF) na Umoja wa Klabu za Waandishi
wa Habari Tanzania (UTPC) kuanzisha mfuko wa pamoja utakaotumika
kugharamia matibabu ya waandishi watakaoumia wakiwa kazini.
7.5.
Tukio la kutekwa kwa Kibanda limeonyesha mwanga kuwa wahariri
tumegawanyika mno. Habari zilizochapishwa katika magazeti mbalimbali na
mitandao ya kijamii zimeonyesha haja ya kuwafanya wahariri kuwa kitu
kimoja kwa kuondoa tofauti zao zisizo na masilahi kwa tasnia ya habari.
7.6.
Kuna viashiria vingi kuwa kuelekea mwaka 2015 matukio ya waandishi
kuumizwa au kutekwa yanaweza kuongezeka kutokana na wanasiasa na vyama
kuwania madaraka huku wakitumia baadhi ya watumishi katika vyombo vya
dola. Kwa mantiki hiyo, vyombo vya habari na waandishi wa habari
wachukue tahadhari kuanzia sasa.
7.7. Taasisi za habari zifanye
juhudi za makusudi kukutana na vyama viwili vya siasa vya CCM na CHADEMA
haraka iwezekanavyo, kuzungumzia viashiria hivi vya hatari
vinavyoelekea kuvuruga amani ya Tanzania.
8.0. HITIMISHO:Ni
dhahiri kuwa kupigwa na kuteswa kwa Kibanda kumejiegemeza katika siasa
na kazi yake, hali inayofanya makundi muhimu kuchukua wajibu wa msingi.
Kwa upande wa Serikali ni muhimu kufuatilia viashiria katika taarifa hii
kwa nia ya kupata ukweli zaidi na kuchukua hatua stahiki za kisheria
dhidi ya wahusika.Na kwa upande wa vyombo vya habari na taasisi za
kihabari zinapaswa kutambua viashiria vinavyohatarisha usalama wa
waandishi wa habari na wahariri na kutengeneza mazingira yatayokuwa
salama zaidi kwa waandishi kufanya kazi zao.
9.0. SHUKRANI:
9.1.
Tunapenda kulishukuru Jukwaa la Wahariri Tanzania, kwa kufanya uamuzi
sahihi wa kuwezesha kufanyika kwa uchunguzi huu ulioanza kuonyesha
mwanga wa nini kilitokea.
9.2. Tunapenda kulishukuru Baraza la
Habari Tanzania (MCT) kwa kushiriki kikamilifu na kuiwezesha timu hii
kwa Rasilimali Watu na Mali kufanikisha kazi hii.
9.3. Tunapenda
kuwashukuru Mfuko wa Vyombo vya Habari Tanzania (TMF) kwa uwezeshaji wa
ruzuku, uliofanikisha kufanya uchunguzi wa kihabari uliohusisha kwenda
nchini Afrika Kusini kufanya mahojiano na Kibanda. Uwezeshaji huo pia
unahusisha kutengeneza mwongozo kwa waandishi wenye lengo la kuwaepusha
na hatari za kiusalama.
9.4. Tunawashukuru Kibanda, mkewe Angela,
wanafamilia, ndugu na jamaa wa Kibanda na wanahabari wote waliohojiwa
kwa ushirikiano mkubwa walioutoa kwa Timu hii.
9.5. Tunawashukuru
wahariri wote kila mtu kwa nafasi yake, kutokana na ushauri wa mara kwa
mara mliotupatia katika kufanikisha uchunguzi huu.
10.0. WAJUMBE WA TIMU:Timu hii iliundwa na wajumbe watano ambalo ni:1.
Deodatus Balile – Mwenyekiti2. Pili Mtambalike – Mjumbe3. Jane Mihanji –
Mjumbe4. Tumaini Mwailenge – Mjumbe5. Rashid Kejo – Katibu